Privacy, ethiek en governance deel 1: goede interactie

‍Door maatschappelijk verantwoord te innoveren kunnen je producten en diensten op een breed draagvlak rekenen. Door ethische en maatschappelijke aspecten van (technologische) innovaties in een vroeg stadium in kaart te brengen, kun je hier al ín het ontwerpproces rekening mee houden. Zoals beschreven in de vorige blog, kan inbreuk op privacy deels voorkomen worden wanneer je tijdens de ontwikkeling van processen en systemen aandacht besteed aan privacyverhogende maatregelen. Dit kennen we als Privacy by Design. Hiermee voorkom je complexe en kostenverhogende aanpassingen achteraf en ontstaan kansen voor betere producten en diensten.

Maar hoe identificeer je de ethische en maatschappelijke privacy aspecten van innovaties? Hoe creëer je inzicht in privacy vragen en bezwaren die ze mogelijk oproepen? Hoe kom je tot concrete privacy adviezen voor het innovatieproces? Deze blog bevat een stappenplan die je kan gebruiken om ethische reflectie op te pakken binnen je organisatie. Ethische reflectie is bedoeld om tot betere inzichten te komen en zo verantwoordelijke keuzes te maken met het oog op privacy. Het doel van dit stappenplan is om kritisch denken te stimuleren zonder de uitkomsten van het denkproces een bepaalde richting op te sturen.

Wat men verstaat onder een "verantwoordelijke keuze" op het gebied van privacy is vaak persoonlijk en afhankelijk van de situatie. Daarom zal de uitkomst van ethische reflectie altijd variëren. Om deze reden is dit stappenplan zo ontworpen dat er op een constructieve en productieve manier over privacy gesproken kan worden in allerlei soorten situaties. Dit stappenplan bestaat uit drie delen, onderverdeeld in 10 praktische stappen. De drie delen bestaan uit een goede interactie, de juiste richting en een fijne omgeving.

Deel 1: Goede interactie

Om in goed overleg tot een voor alle belanghebbenden ethisch verantwoorde uitkomst te komen is een goede interactie noodzakelijk. Deel 1 gaat dus over het organiseren daarvan. Dit deel bestaat uit 3 stappen.

Stap 1: Iedereen telt

Er zijn veel partijen die relevant zijn voor het waarborgen van privacy. Denk bijvoorbeeld aan de belangen van verschillende afdelingen binnen de organisatie maar ook aan de belangen van eindgebruikers. Probeer al deze belangen in kaart te brengen. Zo kunnen de betrokkenen laaggeletterd, digibeet of anderstalig zijn. Neem de belangen van deze personen direct en effectief mee in het overleg en beschouw ze als kernwaarden voor de besluitvorming.

Leidende vragen:

• Zijn alle relevante personen opgenomen / overwogen in het overleg?
• Zijn alle opgenomen personen relevant en in staat om een effectieve bijdrage aan het overleg te leveren?

Stap 2: De discussie in goede banen leiden

Om de discussie in goede banen te leiden, is het handig om de interactie tussen personen middels een discussieruimte te laten plaatsvinden. Dit helpt met het overbruggen van verschillende standpunten tussen personen die het niet eens met elkaar kunnen worden. Ook helpt het met de afstemming van doelen en procedures die verwacht worden.

Leidende vragen:

• Worden er discussies gevoerd die het opbouwen van vertrouwen en een brede uitwisseling van argumenten mogelijk maken?
• Aanvaarden alle betrokkenen de gang van zaken, worden ze als legitiem beschouwd?

Stap 3: Overleggen

Verschillende standpunten kunnen voortkomen uit verschillende soorten achtergronden. Een goed ethisch overleg vereist daarom een confrontatie, een samenvoeging en uiteindelijk een beëindiging van het conflict dat voor alle partijen aanvaardbaar is. Ga een confrontatie over privacy en derde partijen dus niet uit de weg, anders komt je conflict als het te laat is.

Leidende vragen:

• Worden belangrijke inhoudelijke en procedurele kwesties besproken?
• Is de argumentatie die het gesprek ondersteunt breed en krachtig?
• Leiden de discussies tot een beter wederzijds begrip van uiteenlopende standpunten en hun oorsprong?
• Leiden de discussies tot een beter algeheel bewustzijn van en waardering voor de aanwezige argumenten?

Tot zover de praktische handvatten voor het waarborgen van kwalitatieve interactie. In de volgende blog vertellen we meer over de aansturing van de groep!