Internet of Things: wat houdt het in en wat zou erop tegen zijn?

‍Heb je je altijd al afgevraagd waarom je wasdroger niet kan communiceren met je broodrooster? Wees gerust: the future is upon us, het ‘Internet of Things’ (IoT) biedt spoedig soelaas. Want waarom zou je nog een timer op je wasmachine zetten als je het apparaat ook met je smartphone kunt bedienen? Waarom je boodschappenlijstje handmatig opstellen als je koelkast ook gewoon volledig geautomatiseerd een bestelling bij de buurtsuper kan plaatsen; die deze op zijn beurt ook nog eens thuis komt bezorgen? Gemak dient de mens, nietwaar? Maar wat houdt Internet of Things nou precies in? Is het vooral niet ontzettend handig? En wat zou erop tegen zijn?

Het IoT houdt in dat allerhande (gebruiks)voorwerpen en objecten met behulp van ingebouwde computers en sensoren, data kunnen verzamelen en verwerken. Door een verbinding met het internet kunnen deze data vervolgens ook nog eens uitgewisseld worden. Handig voor jou: je kan je hartslag, die door je smartwatch is gemeten, raadplegen via je smartphone en koppelen aan bijvoorbeeld fitnessapparatuur. Maar ook handig voor de fabrikant van deze artikelen. Zij kunnen nuttige informatie vergaren over hun klanten. En, wanneer de hoeveelheid data maar groot genoeg wordt, misschien ook over groepen mensen of zelfs de mensheid als geheel.

Een nieuw netwerk

Omdat al deze voorwerpen (van huizen en auto’s tot horloges en implantaten) via het internet zijn verbonden, ontstaat er als het ware een nieuw netwerk: the internet of things. Van oudsher bestond het internet voornamelijk uit computers in de klassieke zin van het woord. Hier kwamen in rap tempo de nu zeer gangbare ‘devices’ als smartphones en tablets bij. Mede door het steeds kleiner en goedkoper worden van computers en sensoren zet een nieuwe trend in: vrijwel alle denkbare voorwerpen worden hiervan voorzien. Wearables (fitbits, smartwatches e.d.), smart homes, smart cars, smart fridges... ieder voorwerp kan zo worden aangepast dat er data wordt verzameld en verstrekt om ons - en andermans - leven makkelijker te maken.

Een schaduwzijde

Maar kleeft er ook een schaduwzijde aan deze ontwikkeling? Het is toch fijn dat je je gezondheid zelf kan monitoren door een bandje te dragen? Gemotoriseerd verkeer zal - op termijn - veiliger worden, gestolen waren kunnen worden gelokaliseerd. Je slapende kinderen in beeld en geluid in de gaten kunnen houden met een camera die overal te raadplegen is via het internet, lijkt een stuk betrouwbaarder dan de klassieke radiogolven-uitzendende babyfoon die via een krakerig radiosignaal werd gemonitord.

Het gevaar schuilt natuurlijk in de gegevens die via een openbaar netwerk (het internet) worden uitgewisseld, ook in handen kunnen vallen van onbevoegden. Ervan uitgaande dat de standaard geïmplementeerde beveiligingsmaatregelen toereikend zijn (wat mij al een optimistische aanname lijkt), is het up-to-date houden van deze beveiliging een enorme uitdaging. Zie je jezelf al regelmatig beveiligingsupdates uitvoeren op je koelkast, thermostaat, horloge, telefoon, auto, de teddybeer van je zoon, Barbie van je dochter, de halsband van je hond etc.? En dat is nog maar in het ideale scenario waarin dergelijke updates ook daadwerkelijk beschikbaar zijn. ICT-beveiliging is een vak apart en niet iedere - laten we zeggen - koelkastfabrikant zal hier kaas van gegeten hebben.

Je zou jezelf in de nabije toekomst dus in de situatie kunnen bevinden waarin je koelkast als gevolg van ransomware weigert te koelen. “Effe vangen en dan zorgen we ervoor dat uw koelkast weer naar behoren werkt.” Vervelend. Maar het is nog vervelender als de eerdergenoemde teddybeer (met die leuke cameraatjes in plaats van ogen) ineens toegankelijk is voor een hacker, zeker ook wanneer teddy is blijven slingeren op de ouderlijke slaapkamer. Denk ook aan situaties waarin via het ingebouwde microfoontje even meegeluisterd wordt door een inlichtingendienst. Want daarin schuilt een ander gevaar: al deze data kan ook voor andere doeleinden worden gebruikt.

Naast kwaadwillenden zijn er natuurlijk ook nog de fabrikanten. Deze zijn natuurlijk zeer geïnteresseerd in de data die gegenereerd worden door al deze producten. Hieruit valt waardevolle kennis over klanten te destilleren. Ogenschijnlijk onschuldige data kan toch zeer veel onthullen. Zeker als verschillende data aan elkaar gekoppeld worden.

Wat wel en wat niet?

The future is upon us en het lijkt erop dat je ertegen verzetten zinloos is. Technologische ontwikkelingen zullen aanvankelijk altijd op bezwaren stuiten, zeker van dat deel van de bevolking dat zich nog kan herinneren hoe het vroeger was. Maar wanneer iets mogelijk is en er is een vraag, zal er een aanbod komen. Toch kan het geen kwaad om stil te staan bij eventuele gevolgen van ontwikkelingen en weloverwogen te kiezen wat je wel en wat je niet aan het internet wil hangen.